Ήταν αρχές Ιούνη του 1943, όταν μεγάλη ιταλική δύναμη της Μεραρχίας Πινερόλο, που είχε την ευθύνη της Θεσσαλίας, προσπάθησε να περάσει τα στενά της Πόρτας (σημερινή Πύλη) και να εκδιώξει τα τμήματα του ΕΛΑΣ που είχαν ως ορμητήριο την περιοχή του Κόζιακα.

Εκείνη την εποχή, οι αντιστασιακές οργανώσεις είχαν δυναμώσει τη δράση τους απέναντι στους κατακτητές και αποτελούσαν γι’ αυτούς μεγάλο πρόβλημα.

Στα μέσα του Μάη συνεδρίασε στην Πόρτα το Στρατηγείο του ΕΛΑΣ, με αφορμή πληροφορίες που είχε για μεγάλες εκκαθαριστικές επιχειρήσεις τις οποίες οι αντιστασιακές δυνάμεις δεν θα μπορούσαν να αντικρούσουν. Αποφάσισαν λοιπόν τη σύμπτυξή τους βόρεια των Γρεβενών αφήνοντας μια οπισθοφυλακή στην Πόρτα με δύο πλαγιοφυλακές, μία στο Μουζάκι και μια στη Νεβρόπολη. Κύριο καθήκον τους ήταν να ρίξουν μερικές τουφεκιές, για να δοθεί η εντύπωση στον κατακτητή ότι παραμένουν οι αντάρτες σε κείνα τα βουνά και μετά να συμπτυχθούν. Η επίθεση των Ιταλών άρχισε τα ξημερώματα της 8ης Ιουνίου, αλλά η προσπάθειά τους να περάσουν από τα στενά της Πόρτας απέβη άκαρπη. Επιχείρησαν τότε ελιγμό για να πλαγιοκοπήσουν τους υπερασπιστές των στενών, από το Μουζάκι και την Πορτή. Οι κάτοικοι του Μουζακίου είχαν απομακρυνθεί στην πλειοψηφία από τα σπίτια, ελάχιστοι ωστόσο παρέμειναν, τους οποίους οι κατακτητές δεν δίστασαν να βασανίσουν και να θανατώσουν εν ψυχρώ. Έκαψαν μέσα στα σπίτια τους συνολικά 16 άτομα, ενώ πυρπολήσουν όλες σχεδόν τις κατοικίες… Ήταν μια ανείπωτη τραγωδία!

«Φεγγοβολούσε στον κάμπο το λαμπάδιασμα του Μουζακιού» γράφει ο Βασίλης Πάσχος στο βιβλίο του «Αξέχαστη Αντίσταση».

Παρά τους φόνους και τις καταστροφές, οι Ιταλοί δεν κατάφεραν να περάσουν προς την Πορτή και οπισθοχώρησαν. Την επόμενη ημέρα, με πολύ μεγαλύτερες δυνάμεις που μετέφεραν από τη Λάρισα και συγκεκριμένα, δυο τάγματα πεζικού, δυο επιλαρχίες, δυο λόχους λεγεωνάριων και μια πυροβολαρχία, με την υποστήριξη δυο αεροπλάνων επανέλαβαν την πολεμική επιχείρησή τους. Μη βρίσκοντας αντίσταση πλέον στο Μουζάκι, έφτασαν μέχρι την Πορτή όπου όμως καθηλώθηκαν από τις ανταρτικές δυνάμεις και δεν μπόρεσαν να προσεγγίσουν τα στενά. Αποτυχημένος ήταν και ένας άλλος ελιγμός που έκαναν από το Μοναστήρι του Δούσικου, όπου χρησιμοποίησαν μεγάλη δύναμη πεζικού, τους λεγεωνάριους, το πυροβολικό τους και αεροπλάνα.

Η επιχείρηση των Ιταλών για προώθησή τους στην Πίνδο απέτυχε παταγωδώς και αυτό είχε σοβαρές επιπτώσεις πολύ αρνητικές για τους κατακτητές και θετικές για τους σκλαβωμένους, αφού αφοπλίστηκαν και διαλύθηκαν οι λεγεωνάριοι περιορίζοντας την παρουσία τους σε πόλεις και στρατηγικά σημεία.

Μέσα στην οργή και την απελπισία τους τα ιταλικά στρατεύματα προκάλεσαν τεράστιες καταστροφές πυρπολώντας χωριά και πολλά θύματα αμάχων.

Εκτός από το Μουζάκι, πολλαπλά πλήγματα υπέστη η Πορτή όπου έκαψαν τα περισσότερα σπίτια, όπως επίσης η Βατσουνιά και η Δρακότρυπα. Οι κάτοικοι της παίρνοντας μαζί τους ό,τι μπορούσαν, απομακρύνθηκαν γρήγορα ανηφορίζοντας προς το δάσος. Το χωριό έμεινε έρημο. Όταν ήρθαν οι Ιταλοί, στις 11 Ιουνίου, δεν βρήκαν ψυχή και ότι κινούνταν αποτελούσε στόχο. Έτσι δεν δίστασαν να πυροβολήσουν μια νέα κοπέλα, την Ελένη Κακαράντζα 19 ετών και να κάψουν ζωντανή μέσα στο σπίτι της μια ηλικιωμένη γυναίκα.

Χειρόγραφο σημείωμα του Τάκη Νάτση που δημοσίευσε ο δάσκαλος Βασίλης Κίτος στο φύλλο 36-37 της εφημερίδας «Η Φωνή του Χωριού μας» το 2000, αναφέρει: «1943, 11η Ιουνίου ημέρα Παρασκευή, έκαψαν οι Ιταλοί (40) τεσσαράκοντα σπίτια, συν το δικό μου, νεόδμητο, συν είκοσι καλύβες». Χωρίς κατοικία έμειναν πολλές οικογένειες, οι οποίες αναγκάσθηκαν να στεγαστούν, άλλες προσωρινά και άλλες οριστικά, σε αγροτικά καλύβια και διάφορους βοηθητικούς χώρους που υπήρχαν διαθέσιμοι ή να στοιβαχτούν σε σπίτια συγγενών τους. Από τη μανία των κατακτητών γλίτωσε παραδόξως η εκκλησία του Αγίου Δημητρίου. Στην ξύλινη οροφή της οι εμπρηστικές σφαίρες δεν προκάλεσαν παρά μόνο λίγες τρύπες.

ΔΗΛΩΣΗ ΤΟΥ ΔΗΜΑΡΧΟΥ ΜΟΥΖΑΚΙΟΥ

Σε δήλωσή του για τη μαύρη επέτειο της 8ης Ιουνίου 1943, ο Δήμαρχος Δ. Μουζακίου κ. Θεοφάνης Στάθης επισήμανε: «Πέρασαν 79 ολόκληρα χρόνια από εκείνη τη μαύρη μέρα κι’ όμως, οι Μουζακιώτες δεν πρόκειται να λησμονήσουμε ποτέ τα αποτρόπαια εγκλήματα που διέπραξαν οι φασίστες κατακτητές στην πόλη και στα χωριά μας. Είναι πραγματικά αδύνατον να ξεχαστούν οι ψυχρές δολοφονίες αθώων, ούτε βέβαια τα ανθρώπινα τέρατα που τις διέπραξαν ως εκπρόσωποι της τότε Νέας Τάξης στο βωμό του πολεμικού μίσους και του σατανικού σχεδίου της να κυριεύσει πάση θυσία ολόκληρο τον κόσμο. Πρόκειται για μια θλιβερή επέτειο η οποία στους χαλεπούς καιρούς που ζούμε, πρέπει να μας παραδειγματίζει, να μας κάνει περισσότερο προσεκτικούς στις αποφάσεις που λαμβάνουμε για το μέλλον ώστε τούτος ο ευλογημένος τόπος να μην ξαναζήσει ποτέ τον εφιάλτη του πολέμου. Εκφράζω τα θερμά μου συλλυπητήρια στις χαροκαμένες οικογένειες για το αιώνιο πένθος τους. Επίσης, θέλω να εκφράσω τον απέραντο σεβασμό όλων μας στη μνήμη των δικών τους ανθρώπων που χάθηκαν άδικα, αλλά και την απόλυτη ανάγκη να μην λησμονήσουμε ποτέ κανένας, ότι ο πόλεμος είναι μια φοβερή εγκληματική ενέργεια που στρέφεται κατά του ανθρώπινου είδους, άρα είναι αδιανόητο να αποτελεί πολιτική επιλογή στο σύγχρονο κόσμο μας».