Ελληνόπυργος

Ο Ελληνόπυργος (Γράλιστα) Καρδίτσας είναι ένας παραδοσιακός οικισμός στη βορειοδυτική πλευρά των Αγράφων και έχει 507 κατοίκους (απογραφή 2011). Πήρε το όνομά του από τα ερείπια του αρχαίου Πύργου, που βρίσκεται στη Βόρεια πλευρά του οικισμού. Είναι χτισμένος στους πρόποδες των Αγράφων μέσα στη φύση και σε υψόμετρο 600 μέτρων. Από άποψη αρχιτεκτονική και πολεοδομική είναι ένας από τους πιο ενδιαφέροντες οικισμούς της περιοχής. Ο οικισμός είναι αμφιθεατρικά κτισμένος με κέντρο αναφοράς την πλατεία, η οποία έχει δομή καθαρά παραδοσιακή. Χαρακτηρίστηκε ως παραδοσιακός οικισμός με το αριθμ. 594/13/11/78 (ΦΕΚ). Ο Ελληνόπυργος ξεπερνά σήμερα τους 15 αιώνες ζωής, είναι ένα από τα αρχαιότερα χωριά της Δυτικής Θεσσαλίας. Από το 1881, οπότε έγινε η απελευθέρωση της Θεσσαλίας από τους Τούρκους, ως το 1914, αποτελούσε μαζί με άλλα χωριά της περιοχής του Δήμου Ιθώμης με έδρα το Φανάρι, όπως άλλωστε είναι και από το 1998 με το πρόγραμμα "Καπποδίστριας". Το Χωριό δε γνωρίζουμε πότε ακριβώς πρωτοκατοικήθηκε.

Μοιάζει κυριολεκτικά να φυτρώνει το Χωριό στους πρόποδες των Αγράφων, μέσα στο καταπράσινο τοπίο

Από τον Ελληνόπυργο πέρασε και ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός κατά την περίοδο 1775 με 1779. Μία μεγάλη επίσης μορφή της Ελληνικής Ιστορίας, ο Γεώργιος Καραϊσκάκης ανδρώθηκε στον Ελληνόπυργο. Σύμφωνα με μαρτυρίες, όταν ήρθε στο Χωριό (από το Μαυρομμάτι), ήταν 8 ετών και έμεινε μέχρι την ηλικία των 18 ετών. Στην αρχή και μέχρι να γνωριστεί με τα παιδιά του Χωριού, εγκαταστάθηκε στη "σπηλιά του Λώλου" την οποία χρησιμοποίησε ως ορμητήριο. Η σπηλιά σώζεται μέχρι σήμερα και πολλές ιστορίες έχουν γραφτεί γι αυτή. Η αποδοχή του από τα παιδιά του Ελληνοπύργου δεν ήταν εύκολη. Με τον καιρό όμως όχι μόνο ενσωματώθηκε με αυτά, αλλά κατάφερε να διακριθεί και να γίνει και αρχηγός μιας μικρής ομάδας παιδιών.

Στο χωριό σώζεται επίσης και το σπίτι του Τσιούτσιου (σήμερα Αντωνίου Μηνίτσιου) όπου το Πάσχα του 1817 ο Γεώργιος Καραϊσκάκης εγκλωβίστηκε από τους Τούρκους και κατάφερε με τέχνασμα να διαφύγει. Ένα από τα λίγα δείγματα παραδοσιακής αρχιτεκτονικής της Δυτικής Θεσσαλίας, το αρχοντικό Σύρμου (Ζήγρα), βρίσκεται σήμερα υπό ανακαίνιση και μετατροπή του σε ξενώνα τεσσάρων αστέρων, από το ομώνυμο ίδρυμα που συστήθηκε για το σκοπό αυτό. Το κάστρο του Ελληνοπύργου είναι κτισμένο με ογκόλιθους που έχουν διάφορες διαστάσεις και υψώνεται στην ψηλότερη κωνική και βραχώδη περιοχή μιας σειράς από βουνοκορφές, οι οποίες ξεκινούν από τη δεξιά όχθη του Πάμισσου ποταμού (απέναντι από το Μουζάκι) και εκτείνονται προς τα Νότια και Νοτιοανατολικά.

Στην περιοχή του Ελληνοπύργου υπάρχουν τα ερείπια του πρώτου στην Ελλάδα εργοστασίου ζαχάρεως, το οποίο ανήκει σε Ελληνοπυργιώτες. Ένα κτίσμα 3.890 τ.μ. περίπου, που μπορεί να αναστηλωθεί και να μετατραπεί σε αγροτικό μουσείο και κέντρο πολιτισμού με την πραγματοποίηση διάφορων εκδηλώσεων, που μπορούν να δώσουν ζωή στην περιοχή.