Στο 3ο Ευρωπαϊκό Καλοκαιρινό Πανεπιστήμιο στη Γαλλία (summer university) συμμετείχε ο Δήμαρχος Μουζακίου και πρόεδρος της Τ.Ε.Δ.Κ. Ν. Καρδίτσας κ. Γεώργιος Κωτσός, επίσημος Έλληνας προσκεκλημένος της οργανωτικής επιτροπής και εισηγήθηκε το θέμα «Ο ρόλος της Διασποράς στην Τοπική Ανάπτυξη». Οι εργασίες του, πραγματοποιιήθηκαν στο Clermond Ferrand της Γαλλίας, στις 16,17 & 18 Ιουνίου 2010.

Κεντρικό Θέμα του φετεινού καλοκαιρινού πανεπιστημίου ήταν η "ΥΠΟΔΟΧΗ ΝΕΩΝ ΚΑΤΟΙΚΩΝ"
Στόχος του καλοκαιρινού πανεπιστημίου ήταν να καθιερώσει μια εκδήλωση, ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος, για το θέμα που αφορά την υποδοχή νέων κατοίκων (διασπορά - μετανάστες), Σκοπός του ήταν η οργάνωση συζητήσεων και η ανταλλαγή απόψεων και καλών πρακτικών μεταξύ των περιφερειών και των χωρών της Ευρώπης, που μοιράζονται τους ίδιους στόχους και δραστηριοποιούνται στη δημιουργία πολιτικών για την υποδοχή νέων κατοίκων.
Στην ειδική συνεδρία με θέμα τις "Περιφερειακές πολιτικές για την υποστήριξη των αλλαγών και της κινητικότητας", αντικείμενο της ομιλίας του Δημάρχου Μουζακίου, ήταν οι προσπάθειες και οι ενέργειες της Δημοτικής Αρχής του Δήμου Μουζακίου, για δημιουργία πολιτικών, προκειμένου οι μετανάστες τόσο του εσωτερικού όσο και του εξωτερικού, και οι οικογένειές, τους να επανασυνδεθούν με την περιοχή καταγωγής τους αλλά και να επιστρέψουν για οικονομική δραστηριότητα ή διαβίωση στον τόπο καταγωγής τους.

Στις διαδικασίες που οργάνωσαν με άριστο τρόπο οι Γάλλοι συμμετείχαν εκπρόσωποι χωρών από την Αγγλία, τη Σουηδία, τη Φινλανδία, την Ισπανία, τη Ρουμανία, το Μαρόκο κλπ και ως αντικειμενικό σκοπό ήταν να διαμορφωθούν Ευρωπαϊκές Πολιτικές αναφορικά με την υποδοχή νέων κατοίκων στην ύπαιθρο και αυτές οι πολιτικές να τύχουν χρηματοδότησης από Κοινοτικά Προγράμματα.

Ο κ. Κωτσός στην εισήγησή του μεταξύ άλλων ανέφερε:

«Ο Δήμος Μουζακίου είναι ένας από τους 21 ΟΤΑ του Νομού Καρδίτσας που προέκυψαν από το νόμο 2535/97. Αποτελείται από 14 Δημοτικά Διαμερίσματα με έδρα την Κωμόπολη του Μουζακίου που ήταν Δήμος (ένας από τους 4 του Ν. Καρδίτσας) και πριν τις αναγκαστικές συνενώσεις. Με το από 14/5/2010 σχέδιο νόμου που κατατέθηκε στη Βουλή των Ελλήνων προς ψήφιση, στον υπάρχον Δήμο Μουζακίου, προσαρτώνται ο Δήμος Ιθώμης με οκτώ (8) Δημοτικά Διαμερίσματα και ο Δήμος Παμίσου με πέντε (5) Δημοτικά Διαμερίσματα.

Ιστορικά το Μουζάκι ήταν κοινωνικό, εμπορικό, πολιτιστικό, οικονομικό, εκπαιδευτικό κέντρο μια ευρύτερης περιοχής, αυτής του σημερινού Δήμου Μουζακίου, της περιοχής της Αργιθέας και ενός σημαντικού τμήματος της περιοχής της Λίμνης Ν. Πλαστήρα, όπως και ενός τμήματος του σημερινού Δήμου Ιθώμης.

Αυτόν το ρόλο κυρίως ευνόησε η στρατηγική γεωγραφική θέση του Μουζακίου, καθώς είναι η πύλη από τον κάμπο και τα αστικά κέντρα προς την ορεινή περιοχή της Αργιθέας και της Λίμνης Πλαστήρα, όπως επίσης και η κεντροβαρής του θέση ανάμεσα στα δύο αστικά κέντρα της περιοχής, την Καρδίτσα και τα Τρίκαλα.

Η περιοχή Μουζακίου και Αργιθέας, όπως σχεδόν όλη η ύπαιθρος χώρα στην Ελλάδα γνώρισε σημαντική πληθυσμιακή αφαίμαξη, ένεκα της αστυφιλίας που εκδηλώθηκε στη χώρα μας μετά τη δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Αποτέλεσμα αυτού ήταν η ουσιαστική ερήμωση των ορεινών χωριών, η γήρανση του πληθυσμού και η ανάπτυξη ενός σημαντικού και καθοριστικού ανθρώπινου δυναμικού της διασποράς σ’ όλη την Ελληνική Επικράτεια και όχι μόνο.

Όταν το 2002 αναλάβαμε την ευθύνη της διοίκησης του Δήμου Μουζακίου, (έχοντας και την εμπειρία της διοίκησης του Δήμου Αργιθέας την περίοδο 1999 -2002) αναγνωρίζοντας ότι αποτελεί ενιαία αναπτυξιακή ενότητα με την περιοχή της Αργιθέας, σχεδιάσαμε την ανάπτυξη όλης της περιοχής σε 6 βασικούς πυλώνες

1. Στον τριτογενή τομέα, των υπηρεσιών, δεδομένου ότι το Μουζάκι διαθέτει σημαντικό αριθμό δημόσιων και ιδιωτικών υπηρεσιών που εξυπηρετούν την ευρύτερη περιοχή

2. Στον κτηνοτροφικό και αγροτικό τομέα, που αποτελούσαν και αποτελούν παραδοσιακές μορφές απασχόλησης του πληθυσμού

3. Στον τομέα των τροφίμων και των ποτών (γάλα, κρέας, τομάτα, κρασί, κλπ)

4. Στον τομέα του ξύλου

5. Στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας

6. Στον τομέα του τουρισμού υπαίθρου

Βάση γι’ αυτό το σχεδιασμό αποτέλεσαν:

1. Το Τοπικό Αναπτυξιακό Πρόγραμμα που εκπόνησε το 1993 η Αναπτυξιακή Καρδίτσας Α.Ε.

2. Η μελέτη για την εφαρμογή των Κοινοτικών Πρωτοβουλιών LEADER II και LEADER+, που υλοποίησε ως Ομάδα Τοπικής Δράσης η ΑΝ.ΚΑ Α.Ε.

3. Η μελέτη για το Ολοκληρωμένο Πρόγραμμα Ανάπτυξης για τον Αγροτικό Χώρο με αφορμή τα ΟΠΑΑΧ του Υπουργείου Γεωργίας της 3_ης προγραμματικής περιόδου, που επίσης εκπόνησε η Αναπτυξιακή Καρδίτσας Α.Ε.

Ο ρόλος της διασποράς

Οι μετανάστες (5.500 χωρίς να υπολογισθούν τα εξωγενή μέλη των οικογενειών τους) είναι οργανωμένοι σε κοινότητες και πολιτιστικούς συλλόγους με έδρα τον τόπο διαμονής τους σε όλα σχεδόν τα μικρο-μεσαία αστικά κέντρα της Θεσσαλίας, τη Θεσσαλονίκη, την Αθήνα. Επίσης, σύμφωνα με τον παρακάτω πίνακα, 500 περίπου κάτοικοι έχουν μεταναστεύσει την περίοδο (1955-1970) για ΗΠΑ, Καναδά, Αυστραλία και Γερμανία.

Οι σύλλογοί τους είναι επίσημα αναγνωρισμένοι, διατηρούν σχολές και ομάδες γύρω από την τοπική παράδοση, οργανώνουν γιορτές και εκδηλώσεις για θέματα που αφορούν την περιοχή καταγωγής τους όπου διατηρούν γη και σπίτι. Η επαφή τους με το Μουζάκι είναι στενή λόγω των συγγενών που διαμένουν εκεί αλλά και της κεντρικής θέσης του για όποιον επισκεφθεί τα ορεινά χωριά καταγωγής του. Ένα τμήμα (2500 κάτ.) του φερόμενου ως μόνιμου ορεινού πληθυσμού κατοικεί στο Μουζάκι τους χειμερινούς μήνες, αποτελώντας τη γέφυρα μεταξύ διασποράς, ορεινών χωριών και αγροτικού κέντρου. Ο πληθυσμός αυτός συχνάζει στα «δικά του» καφενεία τα οποία λειτουργούν ως σημεία ανταλλαγής πληροφοριών, συνάντησης με τη διασπορά, διασύνδεσης των πελατών (διασπορά) με τους τοπικούς επιχειρηματίες, επαφής με την ΑΝ.ΚΑ και τις Δημοτικές Αρχές.

Μετανάστευση		Νέες εγκαταστάσεις	Σύνολο	Ομάδες ηλικιών
				0-18	19-64	65 +
Ελλάδα	4.815	Επιστροφή μεταναστών	329	13	104	212
Εξωτερικό	436	Άλλων περιοχών	142	2	140	0
Σύνολο	5.251	Σύνολο	471	15	244	212

Αναφορικά με την ανάπτυξη της περιοχής Μουζακίου Αργιθέας σ’ αυτό το σημείο θα μου επιτρέψετε να δανειστώ τα συμπεράσματα που αποτυπώνει στη σχετική του μελέτη ο Καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και παρευρισκόμενος σήμερα εδώ, κ. Δημήτρης Γούσιος:

«Η ανάπτυξη του Μουζακίου και της περιοχής του, βασίστηκε σε μια θαυμαστή συνδυασμένη αξιοποίηση των στενών σχέσεων, της ταυτότητας και του ανθρώπινου δυναμικού μιας τοπικής κοινωνίας, μπρος των σύγχρονων διακυβευμάτων (όπως η κίνηση προς την ύπαιθρο, η ποιότητα κτλ), κινητοποιούμενη μέσα και έξω του νέου θεσμικού, διοικητικού και πολιτικού πλαισίου το οποίο διέπει όλο και περισσότερο τις σχέσεις μεταξύ του τοπικού επιπέδου και των υπερκείμενων κλιμακίων.»

• Η παρούσα Δημοτική αρχή, έχοντας διαπιστώσει πόσο απτά μπορούν να γίνουν τα συμπεράσματα της ανωτέρω μελέτης έχει σκοπό να προχωρήσει στην εκπόνηση σχεδίου ενίσχυσης, ακόμη περισσότερο, των σχέσεων κατοίκων της περιοχής και διασποράς προσδίδοντας σ’ αυτές και οικονομική χροιά.
• Μια δεύτερη σκέψη της Δημοτικής αρχής, για την ενίσχυση των δεσμών περιοχής και διασποράς είναι η θεσμοθέτηση θερινών σχολείων (campus) σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και τους δασκάλους- καθηγητές της περιοχής για παιδιά της διασποράς, ηλικίας 12-16 ετών. Στο Μουζάκι εδρεύει μια αξιόλογη μονάδα φιλοξενίας του Υπουργείου Παιδείας, το Ε.Ι.Ν., το οποίο παρέχει τη δυνατότητα φιλοξενίας περίπου 150 ατόμων. Μας δίνεται έτσι η δυνατότητα φιλοξενίας παιδιών οικογενειών της διασποράς, οι οποίες για κάποιους λόγους δεν έχουν τη δυνατότητα επίσκεψης στον τόπο καταγωγής τους (μη ύπαρξη της γονικής κατοικίας, παλαιά ή καταστραμμένη γονική κατοικία κλπ). Τα παιδιά αυτά, θα φιλοξενηθούν για τρείς (3) εβδομάδες, και στη διάρκεια της φιλοξενίας τους θα διδαχθούν ήθη, έθιμα και παραδόσεις της περιοχής, σε ένα άτυπο σχολείο, καθώς επίσης και τις παραδοσιακές μεθόδους καλλιέργειας, εκτροφής αλλά και κατασκευής της τοπικής γαστρονομίας. Μέσα από αυτή τη διαδικασία θα μάθουν για τον τόπο καταγωγής τους, θα κάνουν φιλίες με άτομα της ηλικίας τους τα οποία διαμένουν στην περιοχή μας, και εν τέλει θα δημιουργήσουν σχέσεις και δεσμούς με την περιοχή καταγωγής τους. Τα αποτελέσματα αυτής της διαδικασίας προσδίδουν και προστιθέμενη αξία στο μέλλον, η οποία μεταφράζεται σε δημιουργία δεσμών με εν δυνάμει επιστήμονες και όχι μόνο, οι οποίοι λόγω της οικονομικής κρίσης που μαστίζει τον τόπο μας, θα μπορούν να αναζητήσουν εργασιακή τύχη στον τόπο καταγωγής τους.
• Μια τρίτη σκέψη είναι η δημιουργία Συμβουλίου Διασποράς, το οποίο θα αποτελείται από πολιτικούς, επιχειρηματίες, και επιστήμονες καταγόμενους από την περιοχή. Σκοπός αυτού του Συμβουλίου θα είναι η προώθηση πολιτικών αλλά και παρεμβάσεων στα κέντρα λήψης των αποφάσεων, τα οποία δυστυχώς στην Ελλάδα βρίσκονται ακόμη στην Αθήνα και την κεντρική κυβέρνηση, για την ενίσχυση και στήριξη σχεδίων, δράσεων και έργων που βελτιώνουν την ποιότητα ζωής των κατοίκων της περιοχής, αλλά και ενισχύουν το εισόδημά τους.